Süreli Fesih İş Sözleşmelerinin Feshi ve Bildirim Süreleri

Türk iş hukukunda iş sözleşmesinin feshine dair çeşitli düzenlemeler bulunmaktadır. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, işin sona erdirilmesi için belirli bir bildirim süresi öngörülür. Bu bildirim süresi, işçi ile işveren arasındaki ilişkilerin düzenli ve adil bir şekilde sona erdirilmesini sağlar. "Süreli fesih" olarak adlandırılan bu düzenleme, her iki tarafın da haklarının korunmasına olanak tanır. Bu makalede, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshine dair bildirim süreleri, fesih şartları ve ödenecek tazminatlar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Süreli Fesih ve Bildirim Süreleri

Bildirim Sürelerinin Düzenlenmesi

İş sözleşmesinin feshi, belirli bir bildirim süresi gerektiren bir işlemdir. Bu süre, işçinin işyerindeki çalışma süresine göre değişiklik gösterir. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesi uyarınca, belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinde aşağıdaki bildirim süreleri geçerlidir:

• Altı aydan az süren işlerde: İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin süresi altı aydan az ise, bildirim yapılmasından sonra iki hafta içinde fesih gerçekleşir.
• Altı aydan bir buçuk yıla kadar süren işlerde: Bu durumda, bildirim yapılmasından itibaren dört hafta sonra fesih geçerli olur.
• Bir buçuk yıldan üç yıla kadar süren işlerde: Bu süreyi kapsayan işlerde, bildirim sonrası altı hafta içinde iş sözleşmesi feshedilebilir.
• Üç yıldan fazla süren işlerde: İşçinin çalıştığı sürenin üç yıldan fazla olması durumunda, bildirim yapılmasının ardından sekiz hafta içinde fesih geçerli olur.

Asgari Süreler ve Artırım

Bu bildirim süreleri asgari sürelerdir. Taraflar, iş sözleşmesinde bu süreleri uzatma hakkına sahiptir. Örneğin, işveren ile işçi arasında yapılacak bir sözleşme, belirli bir fesih süresi ve bildirim süresi öngörebilir. Ancak, bildirim sürelerinin kısaltılması yasaktır; yani belirlenen asgari süreden daha kısa bir süreye indirilemez.

Bildirim Süresine Uymamanın Sonuçları

Bildirim Süresi ve Tazminat

Bildirim süresine uymayan taraf, bildirim süresine ait ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu tazminat, sözleşmeye taraf olan kişilerin hakkı olan bir ödeme olup, işçinin haklarının korunması adına büyük önem taşır. Bildirim şartına uyulmadığında, işçi ya da işveren, ilgili sürenin ücretini ödemek zorundadır. Bu tazminat, genellikle işçinin alması gereken maaş üzerinden hesaplanır ve çalışma koşullarına göre ek menfaatler de göz önünde bulundurulur.

İşverenin Peşin Ödeme Yapma Hakkı

İşveren, bildirim süresine ait ücreti peşin olarak ödeyerek iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda işçi, bildirim süresi boyunca çalışmak zorunda değildir ve fesih işleminden hemen sonra iş sözleşmesi sona erer. Ancak, işverenin peşin ödeme yaparak fesih gerçekleştirmesi, işçinin diğer haklarını etkilemez ve geçerli olan kanun hükümleri doğrultusunda işlemler yapılır.

Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması ve Tazminat

Fesih Hakkının Kötüye Kullanılması Durumu

İş sözleşmesinin feshi, bazen kötüye kullanılabilir. Bu durumda, işveren veya işçi, fesih hakkını haksız bir şekilde kullanarak taraflara zarar verebilir. İş Kanunu'na göre, fesih hakkının kötüye kullanılması durumunda, işçiye bildirim süresinin üç katı kadar tazminat ödenir. Bu, işçinin haklarını ve çalışma süresine karşılık gelen menfaatlerini korumaya yönelik bir düzenlemedir.

Bildirim Süresine Uymama Durumu

Bildirim süresine uyulmaması, sadece fesih hakkının kötüye kullanılmasından ibaret değildir. Ayrıca, işveren ya da işçinin fesih için gerekli süreye uymaması, tazminat ödenmesini gerektirir. Bu durumda, fesih işlemi kanunla belirlenen sürelere uygun olarak yapılmadığı için cezai bir tazminat ödeme yükümlülüğü doğar.

Tazminat Hesaplaması ve Menfaatler

Tazminatların hesaplanmasında işçiye sağlanan para veya para ile ölçülmesi mümkün olan sözleşme ve kanuni menfaatler de dikkate alınır. Ödenecek tazminatlar, işçiye sağlanan ek menfaatler ve ödeme türlerine göre farklılık gösterebilir. Örneğin, işçinin sosyal yardımlar, yan haklar veya prim ödemeleri gibi menfaatleri de hesaplamaya dahil edilir. Bu şekilde, işçinin sözleşmesinin feshi sırasında haklarının tam olarak korunması sağlanır.

Sonuç ve Değerlendirme

Süreli fesih düzenlemesi, iş sözleşmesinin sona erdirilmesinde her iki tarafın da haklarını korumayı amaçlayan bir düzenlemeyi ifade eder. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, bildirim süreleri işçinin çalışma süresine bağlı olarak değişir ve bu süreler asgari olup, sözleşme ile artırılabilir. Bildirim süresine uyulmadığı takdirde tazminat ödemeleri söz konusu olur ve işverenin peşin ödeme yaparak fesih hakkı da tanınmıştır.

Fesih hakkının kötüye kullanılmasında ise işçiye bildirim süresinin üç katı kadar tazminat ödenmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeler, iş hukuku açısından önemli bir yer tutar ve tarafların haklarının korunmasını sağlayan etkili bir mekanizmadır.