.jpeg)
.jpeg)
.png)
Türkiye'de işçi, bir işyerinde belirli bir iş sözleşmesi ile çalışan, işverenin emir ve talimatlarına göre çalışan kişidir. İşçi tanımı, hem iş hukuku hem de sosyal güvenlik sisteminde önemli bir yer tutar çünkü işçilerin hakları ve yükümlülükleri, diğer çalışma türlerinden farklıdır. Peki, kimler işçi sayılır? İşçi olmanın koşulları nelerdir? Bu yazıda, işçi sayılmak için gereken şartları ve bu statünün nasıl belirlendiğini açıklayacağız.
1. İşçi Tanımı ve Çalışma Koşulları
Türk İş Kanunu'na göre, işçi, bir işverenin yanında belirli bir işte çalışan ve karşılığında ücret alan kişidir. İşçi sayılabilmek için aşağıdaki temel koşulların yerine gelmesi gerekir:
- İşverenin Talimatına Bağlı Olma: İşçi, işverenden talimat alarak çalışır ve işyerinde belirlenen kurallar çerçevesinde görevini yerine getirir. İşçi, işverene karşı sorumludur ve işyerinin disiplinine tabidir.
- Ücret Karşılığı Çalışma: İşçi, yaptığı işin karşılığında ücret alır. Ücret, para ile belirlenen bir karşılık olabilir, ayrıca bedensel ya da zihinsel emekle yapılan işler için ödendiği sürece bu gelir işçiye ait olur.
- Sürekli Çalışma: İşçi, genellikle belirli bir süre boyunca, düzenli olarak işyerinde çalışmak zorundadır. Süreklilik, işçinin işyerindeki varlığını ve performansını belirler.
2. Kimler İşçi Sayılır?
İşçi sayılabilmek için İş Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı gereği belirli özellikler gereklidir. Bu özellikler, hem belirli bir işte çalışan hem de ücret karşılığı emek harcayan kişiler için geçerlidir. İşçi sayılabilen kişiler şu gruplarda yer alır:
a. Sigortalı Çalışanlar (Çalışan İşçiler)
Sigortalı çalışanlar, işverenle yazılı veya sözlü iş sözleşmesi imzalayarak, belirli bir işte ücret karşılığında çalışan kişilerdir. Bu kişiler, Türk İş Kanunu'na göre işçi statüsünde sayılır. Sigortalı çalışanlar, SGK'ya kayıtlı olup, sigorta primlerini işverenleri öder.
b. İşverenin Emriyle Çalışanlar
İşverenin emir ve talimatlarına tabi olarak çalışan kişiler de işçi sayılır. İşverenin direktifleri doğrultusunda çalışan kişiler, bir işyerinde belirli bir süreyle çalışıyorsa, işçi statüsünde değerlendirilir. Çalışan kişinin bağımsız bir iş yapma hakkı yoktur, işverenin belirlediği kurallara ve iş sürecine uyma zorunluluğu vardır.
c. Geçici İşçiler ve Mevsimlik İşçiler
Geçici işçiler ve mevsimlik işçiler, belirli bir süreliğine işverenle anlaşma yaparak çalışan kişilerdir. Bu kişiler de belirli bir ücret karşılığında çalıştıkları için işçi sayılırlar. Geçici işçiler, iş sözleşmesinin süresi dolana kadar işyerinde çalışır, mevsimlik işçiler ise belirli sezonlarda çalışır. Her iki durumda da, işçiler iş sözleşmesine dayanarak çalışmaktadır.
d. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar
Ev işlerinde çalışan kişiler de işçi sayılabilir. Ev hizmetlerinde çalışan işçiler, örneğin çocuk bakıcısı, ev temizlikçisi veya bakıcılar gibi işlerde çalışan kişiler, ücret karşılığında işverene hizmet ederler. Bu kişiler, çalıştıkları süre boyunca, tıpkı diğer işçilerin sahip olduğu haklara sahip olurlar. Ev hizmetlerinde çalışanların da SGK sigortası yapılmalıdır ve bu kişiler de işçi sayılır.
3. Bağımsız Çalışanlar ve İşçi Olmayanlar
İşçi sayılmayan kişilerin başında bağımsız çalışanlar gelir. Bağımsız çalışanlar, serbest meslek sahipleri veya ticaretle uğraşan kişiler olarak kabul edilir. Bu kişiler, işverenin talimatlarına bağlı olarak çalışmazlar, kendi işlerini yaparlar ve genellikle belirli bir işyeri veya ofislerinde değil, kendi belirledikleri ortamlarda çalışırlar.
a. Serbest Meslek Sahipleri
Serbest meslek sahipleri (doktorlar, avukatlar, muhasebeciler vb.), kendi işlerini yapar ve belirli bir işverenin altında çalışmazlar. Bu kişiler, kendi belirledikleri tarifelerle hizmet verirler ve genellikle ticaret yaparak gelir elde ederler. Bu tür çalışanlar, işçi statüsünde sayılmazlar.
b. Bağımsız Çalışanlar (Tüccar ve İşletme Sahipleri)
Bağımsız çalışanlar arasında ticaretle uğraşan kişiler de bulunur. Kendi işyerini kuran ve başkalarına hizmet veren kişiler, işveren olarak kabul edilir, dolayısıyla işçi statüsünde yer almazlar. Bu kişilerin, çalışanları olsa da kendileri işçi olarak kabul edilmezler.
4. İşçi Olmanın Hakları
İşçi sayılan bir kişi, belirli haklara sahiptir. Bunlar arasında ücretin düzenli ödenmesi, sağlık sigortası, emeklilik sigortası, iş kazası sigortası, çalışma saatleri ve izin hakları gibi pek çok önemli unsur bulunmaktadır. İşçi, bu haklardan Türk İş Kanunu çerçevesinde faydalanır.
5. İşçi Sayılmayan Kişilerin Durumu
Bağımsız çalışanlar veya işveren konumundaki kişiler, yukarıda sayılan haklardan yararlanamazlar. Çünkü işçi statüsüne sahip değillerdir. Bu nedenle, sigorta primleri ve çalışma düzenlemeleri gibi yükümlülükleri işveren olarak kendilerine aittir.
Kimler işçi sayılır sorusu, iş hukukunda önemli bir yer tutar. Bir kişi işçi sayılabilmesi için, işverenin talimatlarına bağlı olarak çalışmalı ve karşılığında ücret almalıdır. Ayrıca işçi, belirli bir iş sözleşmesiyle çalışırken, sigortalı olması ve sosyal güvenlik haklarından faydalanabilmesi için de işçi statüsüne sahip olmalıdır. Serbest meslek sahipleri, bağımsız çalışanlar ve işverenler ise işçi statüsünde değerlendirilmezler. İşçi sayılmak, aynı zamanda bir dizi hukuki hak ve yükümlülük doğurur ve bu haklardan faydalanmak işçinin en doğal hakkıdır.
Yorum Yap
Yorum yapabilmek için lütfen giriş yapın
Giriş Yap